တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး ထား၀ယ္ၿမိဳ႕ေျမာက္ဘက္ ေရျဖဴၿမိဳ႕နယ္ နဘုလယ္ေဒသတြင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရႇိေသာ ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္း စီမံကိန္းႏႇင့္ပတ္သက္ေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ထိခိုက္မႈစစ္တမ္း (EIA) ႏႇင့္ လူမႈေရး ထိခိုက္မႈဆုိင္ရာ စစ္တမ္း (SIA) ထြက္ရႇိလာၿပီျဖစ္ေၾကာင္းႏႇင့္ လတ္တေလာအေျခအေနတြင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈမ်ားထက္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈမ်ားက ပိုမ်ားေနေၾကာင္း အဆိုပါစစ္တမ္းအရ သိရႇိရပါသည္။
အဆိုပါစစ္တမ္းအား ရပ္ရြာအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ထား၀ယ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႔(Dawei Development Association-DDA)၊ Southern Society Development Network(SSDN)၊ Loka Ahlinn (ေလာကအလင္း)ႏႇင့္ TRoCAIRE အဖြဲ႔မ်ားက ေကာက္ယူထားျခင္းျဖစ္ၿပီး စီမံကိန္းစတင္ၿပီး ႏႇစ္ႏႇစ္အၾကာတြင္မႇ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈေၾကာင့္ ထြက္ရႇိလာေသာ စစ္တမ္းျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရႇိရသည္။
''ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းနဲ႔ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ စီမံကိန္း လာေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အတြက္ ေဒသခံမ်ားရဲ႕ဘ၀ကို ႀကီးမားတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြ ရႇိေနတာကို ေတြ႔ရႇိရပါတယ္။ အခုဆုိရင္ စီမံကိန္းအတြက္ဆိုၿပီး ေျမယာသိမ္းယူမႈေတြေၾကာင့္ ကိုယ့္အိမ္ ကိုယ့္ျခံေျမကို ဘယ္ေတာ့အသိမ္းခံရမလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေဒသခံေတြဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် စိုးရိမ္စိတ္ေတြနဲ႔ ေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ကိုယ္ေနထုိင္တဲ့ေျမကို ဘယ္ေတာ့ လာသိမ္းမလဲဆိုတဲ့ စိတ္ခံစားမႈမ်ဳိးလည္း ရႇိေနၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လတ္တေလာအ ေျခအေနမႇာ EIA ထက္ SIA က ပိုၿပီး သက္ေရာက္ေနပါတယ္''ဟု ထား၀ယ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႔မႇ တာ၀န္ရႇိသူတစ္ဦးက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အလားတူ စီမံကိန္း လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ရမည့္ သတင္းၾကားၾကားျခင္း ေဒသခံမ်ားသည္ ၀မ္းနည္းပူေဆြး ေသာကပြားခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ၎တို႔ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္စိုက္ပ်ဳိးခဲ့ေသာ ႏႇစ္ရႇည္ပင္မ်ားႏႇင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ားအား စြန္႔ပစ္ခဲ့ရမည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ေျပာင္းေရႊ႕ရန္ ေလ်ာ္ေၾကးအတြက္ တိက်ေသာ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို အားလံုးတစ္ေျပးညီ မသိရႇိၾကေသာေၾကာင့္လည္း ေဒသခံမ်ား စိတ္မခ်မ္းေျမ့ျဖစ္ၾကေၾကာင္းလည္း အဆိုပါ စစ္တမ္းအရ သိရႇိရသည္။
အိမ္ယာတည္ေဆာက္မႈမ်ားအား ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ရန္အတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ေနရေၾကာင္း၊ လမ္းေဖာက္ရာတြင္ပါသြားေသာ အပင္မ်ား၊ ျခံႏႇင့္ လယ္မ်ားအတြက္လည္း ေလ်ာ္ေၾကး မရၾကေသးေၾကာင္း၊ ေျပာင္းရမည့္သတင္းေၾကာင့္ လယ္ပိုင္၊ ျခံပိုင္မ်ားက လုပ္ငန္းရပ္လိုက္ခ်ိန္တြင္ ၎တို႔ကို မႇီခိုေနေသာ လက္လုပ္လက္စားမ်ားလည္း လုပ္ငန္းရႇားပါးခဲ့ေၾကာင္း . . .
ထို႔ျပင္ ေဒသခံမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္း၊ အိမ္ယာတည္ေဆာက္မႈမ်ားအား ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ရန္အတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ေနရေၾကာင္း၊ လမ္းေဖာက္ရာတြင္ ပါသြားေသာ အပင္မ်ား၊ ျခံႏႇင့္လယ္မ်ား အတြက္လည္း ေလ်ာ္ေၾကး မရၾကေသးေၾကာင္း၊ ေျပာင္းရမည့္သတင္း ေၾကာင့္ လယ္ပိုင္၊ ျခံပိုင္မ်ားက လုပ္ငန္းရပ္လိုက္ခ်ိန္တြင္ ၎တို႔ကို မႇီခိုေနေသာ လက္လုပ္လက္စားမ်ားလည္း လုပ္ငန္းရႇားပါးခဲ့ေၾကာင္း သိရႇိရပါသည္။
စီမံကိန္းတြင္ လတ္တေလာ ၾကံဳေတြ႔ေနရေသာ အခက္အခဲမ်ားႏႇင့္ ပတ္သက္ၿပီး ''ခုခ်ိန္မႇာေတာ့ သစ္၊ ၀ါးေတြ၊ အိမ္အမိုး မိုးရန္အတြက္ အင္ဖက္၊ ကြၽဲ၊ ႏြားစားက်က္ေျမေတြ အသံုးမျပဳႏုိင္ျခင္းနဲ႔ ေရ၀င္ေရထြက္ေပါက္ေတြ ပိတ္လိုက္တဲ့အတြက္ စိုက္ပ်ဳိးေရးမႇာ အခက္အခဲ ၾကံဳေတြ႔ေနရပါတယ္။ ႏႇစ္ရႇည္ပင္ကဲ့သို႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းအေပၚ မႇီခိုေနသူေတြ၊ အထူးသျဖင့္ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြအတြက္ ေျပာင္းေရႊ႕ရျခင္းက သက္ေရာက္မႈမ်ားစြာ ရႇိလာပါတယ္''ဟုလည္း ထား၀ယ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႔မႇ ညႇိႏႈိင္းေရးမႇဴး ဦးဘိုဘိုေအာင္က ေျပာျပခဲ့သည္။
ေရနက္ဆိပ္ကမ္း တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႔၏ လုပ္ကြက္မ်ား ေပ်ာက္သြားမည္ကို စိုးရိမ္ေနၾက ၾကာင္း၊ ေရလုပ္ငန္းအတြက္ အစားထိုး မရႏိုင္ေၾကာင္းလည္း ေဒသခံမ်ားက ဆိုေၾကာင္း စစ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္မ်ားအရ သိရႇိရသည္။ ေဒသခံမ်ားအေနျဖင့္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားရရႇိမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကေသာ္လည္း လတ္တေလာတြင္ ေဒသခံမ်ားထက္ အျခားေဒသမ်ားမႇသူမ်ား၊ ထိုင္းႏုိင္ငံသားမ်ားသာ စီမံကိန္းတြင္ လုပ္ကိုင္ေနၾကေၾကာင္းလည္း သိရႇိရပါသည္။ စီမံကိန္းလုပ္ေဆာင္မႈ ေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိးထက္ ဆိုးက်ဳိးသာ မ်ားေနေၾကာင္း တစ္ဦးခ်င္း ေဆြးေႏြးပြဲႏႇင့္ အုပ္စုလိုက္ ေဆြးေႏြးပြဲဲမ်ားတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ေဒသခံမ်ားက ေျပာၾကားခဲ့ေၾကာင္းလည္း သိရႇိရပါသည္။
ထား၀ယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္း စီမံကိန္းအတြက္ ၂၀၀၈ ခုႏႇစ္၊ ေမလ ၁၉ ရက္ေန႔က ျမန္မာႏုိင္ငံအစိုးရႏႇင့္ ထိုင္းႏုိင္ငံအစိုးရတို႔အၾကား နားလည္မႈစာခြၽန္လႊာ လက္မႇတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ၂၀၀၈ ခုႏႇစ္၊ ဇြန္လ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ အီတာလ်ံထုိင္းကုမၸဏီႏႇင့္ ျမန္မာ့ဆိပ္ကမ္း အာဏာပိုင္တို႔အၾကား နားလည္မႈစာခြၽန္လႊာ လက္မႇတ္ေရးထိုးခဲ့ေၾကာင္း သိရႇိရပါသည္။
အီတာလ်ံ ထိုင္းကုမၸဏီမႇ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္လ်က္ရႇိေသာ အဆိုပါစီမံကိန္းအတြက္ ေျမငႇားရမ္းမႈ ကာလအျမင့္ဆံုး ၇၅ ႏႇစ္ သတ္မႇတ္ထားၿပီး စီမံကိန္းအတြက္ အီတာလ်ံ ထိုင္းကုမၸဏီအေနျဖင့္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ထည့္၀င္ကာ မက္စ္ျမန္မာကုမၸဏီမႇ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ထည့္၀င္မည္ျဖစ္ ေၾကာင္းႏႇင့္ ကနဦး ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈ ဒသမ ၆ ဘီလ်ံ ရႇိေၾကာင္းႏႇင့္ စီမံကိန္းအတြက္ ေဒၚလာဘီလ်ံ ၅၀ လိုအပ္ေနေၾကာင္းလည္း အဆိုပါစစ္တမ္းအရ သိရႇိရပါသည္။
